ЁЯМ│Diversification “рдПрдХ рдХाрдо рдЖрдкрдХो рдЬ़िंрджा рд░рдЦрддा рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдХрдИ рдХाрдо рдЖрдкрдХो рдЖрдЬ़ाрдж рдмрдиाрддे рд╣ैं।”

⚖️Diversification (рд╡िрд╡िрдзीрдХрд░рдг) рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै — рдЕрдкрдиी рдЖрдп, рдиिрд╡ेрд╢ рдпा рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХे рдПрдХ рд╣ी рд╕्рд░ोрдд рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рди рд░рд╣рдиा, рдмрд▓्рдХि рдХрдИ рд░ाрд╕्рддे рдмрдиाрдиा рддाрдХि рдХिрд╕ी рдПрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕ंрдХрдЯ рдЖрдиे рдкрд░ рднी рдЬीрд╡рди рдФрд░ рдЖрдп рдкрд░ рдЕрд╕рд░ рди рдкрдб़े। рд╕рд░рд▓ рд╢рдм्рджों рдоें рдХрд╣ें рддो, “рдПрдХ рд╣ी рдЯोрдХрд░ी рдоें рд╕ाрд░े рдЕंрдбे рди рд░рдЦрдиा” — рдпрд╣ी Diversification рдХी рд╕рдордЭрджाрд░ी рд╣ै। рдЖрдЬ рдХे рд╕рдордп рдоें рдЬрдм рдмाрдЬ़ाрд░, рдиौрдХрд░ी рдФрд░ рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпाँ рд▓рдЧाрддाрд░ рдмрджрд▓ рд░рд╣ी рд╣ैं, рддрдм рдпрд╣ рд░рдгрдиीрддि рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдФрд░ рд╕्рдеिрд░рддा рджोрдиों рджेрддी рд╣ै।

рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдП, рдоाрди рд▓ीрдЬिрдП рдХि рдЕрдоिрдд рдПрдХ рдХрдкрдб़ों рдХी рджुрдХाрди рдЪрд▓ाрддा рд╣ै। рдЕрдЧрд░ рдЕрдЪाрдирдХ рдЙрд╕рдХी рджुрдХाрди рдХिрд╕ी рдХाрд░рдгрд╡рд╢ рдмंрдж рд╣ो рдЬाрдП, рддो рдкूрд░ी рдЖрдп рд░ुрдХ рдЬाрдПрдЧी। рд▓ेрдХिрди рдЕрдЧрд░ рдЙрд╕рдиे рдкрд╣рд▓े рд╕े рд╣ी рдСрдирд▓ाрдЗрди рдмिрдХ्рд░ी рд╢ुрд░ू рдХрд░ рд░рдЦी рд╣ो рдпा рдХрдкрдб़ों рдХे рд╕ाрде рдПрдХ्рд╕ेрд╕рд░ीрдЬ़ рднी рдмेрдЪрдиा рд╢ुрд░ू рдХिрдпा рд╣ो, рддो рдиुрдХрд╕ाрди рдХрдо рд╣ोрдЧा рдФрд░ рдЖрдп рдмрдиी рд░рд╣ेрдЧी।

рдпрд╣ी Diversification рд╣ै — рдПрдХ рд╣ी рдХाрдо рдХे рдХрдИ рд░ूрдк рддैрдпाрд░ рд░рдЦрдиा। рдпрд╣ी рд╕िрдж्рдзांрдд рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рдЬीрд╡рди рдкрд░ рднी рд▓ाрдЧू рд╣ोрддा рд╣ै। рдЕрдЧрд░ рдХोрдИ рд╡्рдпрдХ्рддि рдиौрдХрд░ी рдХрд░рддा рд╣ै, рддो рдЙрд╕े рд╕ाрде рдоें рдиिрд╡ेрд╢, рдл्рд░ीрд▓ांрд╕िंрдЧ рдпा рдХोрдИ рд╕ाрдЗрдб рд╕्рдХिрд▓ рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░рдиी рдЪाрд╣िрдП। рдЗрд╕рд╕े рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдмрдв़рддी рд╣ै рдФрд░ рдЬीрд╡рди рдоें рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा рдЖрддी рд╣ै। рд╕ंрдХ्рд╖ेрдк рдоें, Diversification рд╕िрд░्рдл़ рдХрдоाрдИ рдмрдв़ाрдиे рдХी рддрдХрдиीрдХ рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рд╕्рдоाрд░्рдЯ рдЬीрд╡рди рдЬीрдиे рдХी рдХрд▓ा рд╣ै।

ЁЯТ░ Diversification рдХे рдк्рд░рдХाрд░:

 рд╡िрд╡िрдзीрдХрд░рдг рдпाрдиी Diversification рдХा рдорддрд▓рдм рд╣ै — рдЕрдкрдиे рдХाрдо, рдиिрд╡ेрд╢ рдпा рдЖрдп рдХे рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рд╣ी рд╕्рд░ोрдд рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рди рд░рд╣рдиा, рдмрд▓्рдХि рдХрдИ рджिрд╢ाрдУं рдоें рдЕрд╡рд╕рд░ рдмрдиाрдиा। рдпрд╣ рди рд╕िрд░्рдл़ рдЬोрдЦिрдо рдХो рдХрдо рдХрд░рддा рд╣ै, рдмрд▓्рдХि рд╡िрдХाрд╕ рдХे рдирдП рд░ाрд╕्рддे рдЦोрд▓рддा рд╣ै। Diversification рдХो рд╣рдо рдХрдИ рдк्рд░рдХाрд░ों рдоें рд╕рдордЭ рд╕рдХрддे рд╣ैं — рдЬैрд╕े рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдпिрдХ, рдЖрдп, рднौрдЧोрд▓िрдХ, рдФрд░ рдиिрд╡ेрд╢ рд╕े рдЬुрдб़ा рд╡िрд╡िрдзीрдХрд░рдг। рдЖрдЗрдП, рдЗрди्рд╣ें рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рд╕рдордЭрддे рд╣ैं ЁЯСЗ


Business Diversification (рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдпिрдХ рд╡िрд╡िрдзीрдХрд░рдг)

рдпрд╣ рд╕рдмрд╕े рдЖрдо рдФрд░ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै — рдЕрдкрдиे рдоौрдЬूрджा рдмिрдЬ़рдиेрд╕ рдХे рдЕंрджрд░ рдирдП рдЙрдд्рдкाрдж, рдирдИ рд╕ेрд╡ाрдПँ рдпा рдирдП рдЧ्рд░ाрд╣рдХों рдХे рд▓िрдП рд╡िрд╕्рддाрд░ рдХрд░рдиा।
рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдП, рдЕрдоूрд▓ (Amul) рдкрд╣рд▓े рдХेрд╡рд▓ рджूрдз рдмेрдЪрддा рдеा, рд▓ेрдХिрди рдмाрдж рдоें рдЙрд╕рдиे рдЖрдЗрд╕рдХ्рд░ीрдо, рдмрдЯрд░, рдЪीрдЬ़, рдоिрдаाрдИ рдФрд░ рдЪॉрдХрд▓ेрдЯ рдЬैрд╕े рдЙрдд्рдкाрдж рдЬोрдб़ рд▓िрдП।
ЁЯСЙ рдЗрд╕рдХा рд▓ाрдн рдпрд╣ рд╣ुрдЖ рдХि рдЕрдЧрд░ рджूрдз рдХी рдмिрдХ्рд░ी рдШрдЯ рднी рдЬाрдП, рддो рджूрд╕рд░े рдЙрдд्рдкाрджों рд╕े рдХंрдкрдиी рдХी рдЖрдп рдмрдиी рд░рд╣рддी рд╣ै।
рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рдПрдХ рд░ेрд╕्рдЯोрд░ेंрдЯ рдЪрд▓ाрддे рд╣ैं, рддो рдЖрдк рдлूрдб рдбिрд▓ीрд╡рд░ी рдРрдк рдкрд░ рд░рдЬिрд╕्рдЯрд░ рд╣ोрдХрд░ рдСрдирд▓ाрдЗрди рдСрд░्рдбрд░ рд▓ेрдиा рд╢ुрд░ू рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं, рдпा рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рд╢рд╣рд░ों рдоें рд╢ाрдЦाрдПँ рдЦोрд▓ рд╕рдХрддे рд╣ैं।
рдпрд╣ Diversification рдЖрдкрдХो рд╕्рдеिрд░рддा рдФрд░ рд╡िрд╕्рддाрд░ рджोрдиों рджेрддा рд╣ै।


Income Diversification (рдЖрдп рд╕्рд░ोрддों рдХा рд╡िрд╡िрдзीрдХрд░рдг)

рдЖрдЬ рдХी рдЕрд╕्рдеिрд░ рджुрдиिрдпा рдоें, рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рд╕ैрд▓рд░ी рдпा рдПрдХ рдмिрдЬ़рдиेрд╕ рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рд░рд╣рдиा рдмрд╣ुрдд рдмрдб़ा рдЬोрдЦिрдо рд╣ै।
Income Diversification
рдХा рдорддрд▓рдм рд╣ै — рдЕрдкрдиी рдХрдоाрдИ рдХे рдХрдИ рд░ाрд╕्рддे рдмрдиाрдиा।
рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдП, рдпрджि рдЖрдк рдиौрдХрд░ी рдХрд░рддे рд╣ैं рддो рдЖрдк рд╕ाрде рдоें рдл्рд░ीрд▓ांрд╕िंрдЧ, рдЯ्рдпूрд╢рди, рдСрдирд▓ाрдЗрди рдХोрд░्рд╕, рдпा рдбिрдЬिрдЯрд▓ рдк्рд░ोрдбрдХ्рдЯ рдмेрдЪ рд╕рдХрддे рд╣ैं।
рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рдмिрдЬ़рдиेрд╕ рдЪрд▓ाрддे рд╣ैं, рддो рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдЖрдп рдХे рд▓िрдП рдиिрд╡ेрд╢ рдпा рдкाрд░्рдЯрдирд░рд╢िрдк рдк्рд░ोрдЬेрдХ्рдЯ्рд╕ рднी рд╢ुрд░ू рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं।
рдЗрд╕рд╕े рди рдХेрд╡рд▓ рдЖрдп рдмрдв़рддी рд╣ै, рдмрд▓्рдХि рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рднी рдоिрд▓рддी рд╣ै।
ЁЯСЙ рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рддौрд░ рдкрд░, рдПрдХ рдЯीрдЪрд░ рд╕्рдХूрд▓ рдоें рдкрдв़ाрдиे рдХे рд╕ाрде YouTube рдЪैрдирд▓ рдЪрд▓ा рд╕рдХрддा рд╣ै рдФрд░ рдИ-рдмुрдХ рднी рдмेрдЪ рд╕рдХрддा рд╣ै।
рддीрдиों рд╕्рд░ोрдд рдоिрд▓рдХрд░ рдЙрд╕े рд╕्рдеिрд░ рдФрд░ рдмрдв़рддी рд╣ुрдИ рдЖрдп рджेंрдЧे।


Geographical Diversification (рднौрдЧोрд▓िрдХ рд╡िрд╡िрдзीрдХрд░рдг)

рдХрдИ рдмाрд░ рдХिрд╕ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХी рдЖрд░्рдеिрдХ рдпा рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕्рдеिрддि рдмрджрд▓рдиे рд╕े рдмिрдЬ़рдиेрд╕ рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै।
рдЗрд╕рд▓िрдП рд╕рдордЭрджाрд░ рд╡्рдпाрдкाрд░ी рдЕрдкрдиे рдЙрдд्рдкाрджों рдпा рд╕ेрд╡ाрдУं рдХो рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рд╢рд╣рд░ рдпा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рддрдХ рд╕ीрдоिрдд рдирд╣ीं рд░рдЦрддे।
рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдП, Zomato рдпा Swiggy рдиे рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдоें рдХुрдЫ рд╢рд╣рд░ों рд╕े рдХाрдо рд╢ुрд░ू рдХिрдпा, рд▓ेрдХिрди рдзीрд░े-рдзीрд░े рджेрд╢рднрд░ рдоें рд╡िрд╕्рддाрд░ рдХिрдпा — рдпрд╣ी Geographical Diversification рд╣ै।
рдЕрдЧрд░ рдХिрд╕ी рд╢рд╣рд░ рдоें рдмिрдХ्рд░ी рдШрдЯрддी рд╣ै, рддो рджूрд╕рд░े рд╢рд╣рд░ рд╕े рдЙрд╕े рд╕ंрддुрд▓िрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै।
рдпрд╣ рд░рдгрдиीрддि рд╣рд░ рдЙрд╕ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд▓िрдП рдЙрдкрдпोрдЧी рд╣ै рдЬो рдЕрдкрдиे рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдпा рдЖрдп рдХे рджाрдпрд░े рдХो рдмрдв़ाрдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ै।


Investment Diversification (рдиिрд╡ेрд╢ рдоें рд╡िрд╡िрдзीрдХрд░рдг)

рдпрд╣ рд╕рдмрд╕े рдЬ़рд░ूрд░ी рд▓ेрдХिрди рдЕрдХ्рд╕рд░ рдирдЬ़рд░рдЕंрджाрдЬ़ рдХिрдпा рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ा рдкрд╣рд▓ू рд╣ै।
рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рдЕрдкрдиी рд╕ाрд░ी рдмрдЪрдд рдПрдХ рд╣ी рдЬрдЧрд╣ рдиिрд╡ेрд╢ рдХрд░ рджेрддे рд╣ैं — рдЬैрд╕े рд╕िрд░्рдл़ рд░िрдпрд▓ рдПрд╕्рдЯेрдЯ рдпा рдХेрд╡рд▓ рд╢ेрдпрд░ рдмाрдЬ़ाрд░ рдоें — рддो рдЬोрдЦिрдо рдмрдв़ рдЬाрддा рд╣ै।
рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡िрд╢ेрд╖рдЬ्рдЮ рд╕рд▓ाрд╣ рджेрддे рд╣ैं рдХि рдиिрд╡ेрд╢ рдХो рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рдЬрдЧрд╣ рдмाँрдЯें —
рдЬैрд╕े Mutual Funds, Gold, Stocks, Real Estate, рдФрд░ Emergency Fund
ЁЯСЙ рдЕрдЧрд░ рдПрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдиुрдХрд╕ाрди рд╣ो рднी рдЬाрдП, рддो рджूрд╕рд░े рд╕े рд▓ाрдн рд╕ंрддुрд▓िрдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।
рдпрд╣ рддрд░ीрдХा рдЖрдкрдХी рд╡िрдд्рддीрдп рд╕्рдеिрд░рддा рдФрд░ рдоाрдирд╕िрдХ рд╢ांрддि рджोрдиों рдХो рдордЬ़рдмूрдд рдХрд░рддा рд╣ै।


Diversification рд╕िрд░्рдл़ рдЕрдоीрд░ рдмрдирдиे рдХी рдпोрдЬрдиा рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рдФрд░ рд╕рдордЭрджाрд░ рдЬीрд╡рди рдЬीрдиे рдХा рд╡िрдЬ्рдЮाрди рд╣ै।
рдЬрдм рдЖрдкрдХे рдкाрд╕ рдХрдИ рдЖрдп рд╕्рд░ोрдд, рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рдмिрдЬ़рдиेрд╕ рд░ाрд╕्рддे, рд╡िрд╡िрдз рдиिрд╡ेрд╢ рдФрд░ рд╡िрд╕्рддृрдд рдкрд╣ुँрдЪ рд╣ोрддी рд╣ै, рддрдм рдХोрдИ рднी рдХрдаिрди рдкрд░िрд╕्рдеिрддि рдЖрдкрдХो рддोрдб़ рдирд╣ीं рд╕рдХрддी।
рд╡िрд╡िрдзрддा рд╣ी рд╕्рдеिрд░рддा рд╣ै — рдФрд░ рдпрд╣ी рд╕рдлрд▓ рдЬीрд╡рди рдХी рдЕрд╕рд▓ी рдХुंрдЬी рд╣ै।


ЁЯФТ Diversification рдХ्рдпों рдЬ़рд░ूрд░ी рд╣ै?

рдЖрдЬ рдХी рджुрдиिрдпा рддेрдЬ़ी рд╕े рдмрджрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै — рдХрднी рдЖрд░्рдеिрдХ рдоंрджी, рдХрднी рддрдХрдиीрдХी рдмрджрд▓ाрд╡, рддो рдХрднी рдЕрдирдкेрдХ्рд╖िрдд рд╕ंрдХрдЯ рдЬैрд╕े рдорд╣ाрдоाрд░ी। рдРрд╕े рдоें рдЬो рд▓ोрдЧ рдпा рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рд╣ी рд╕्рд░ोрдд рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рд░рд╣рддे рд╣ैं, рд╡े рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЗрд╕ीрд▓िрдП, Diversification (рд╡िрд╡िрдзीрдХрд░рдг) рдЕрдм рд╕िрд░्рдл़ “рд╕्рдоाрд░्рдЯ рд╕्рдЯ्рд░ेрдЯेрдЬी” рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рдЬीрд╡рди рдФрд░ рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХी рдЬ़рд░ूрд░рдд рдмрди рдЪुрдХी рд╣ै। рдЖрдЗрдП рд╕рдордЭрддे рд╣ैं рдХि рдпрд╣ рдХ्рдпों рдЗрддрдиा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै ЁЯСЗ

рдЬोрдЦिрдо (Risk) рдХрдо рдХрд░рддा рд╣ै

рдЕрдЧрд░ рдЖрдкрдХी рдкूрд░ी рдЖрдп рдПрдХ рд╣ी рдЬрдЧрд╣ рд╕े рдЖрддी рд╣ै рдФрд░ рд╡рд╣ рд╕्рд░ोрдд рдмंрдж рд╣ो рдЬाрдП — рддो рдХ्рдпा рд╣ोрдЧा?
рдоाрди рд▓ीрдЬिрдП рдХिрд╕ी рдХी рдиौрдХрд░ी рдЪрд▓ी рдЬाрдП рдпा рдмिрдЬ़рдиेрд╕ рдХुрдЫ рд╕рдордп рдХे рд▓िрдП рдардк рд╣ो рдЬाрдП, рддो рдкूрд░ा рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕ंрддुрд▓рди рдмिрдЧрдб़ рд╕рдХрддा рд╣ै।
рд▓ेрдХिрди рдЕрдЧрд░ рд╡рд╣ी рд╡्рдпрдХ्рддि рдл्рд░ीрд▓ांрд╕िंрдЧ, рдиिрд╡ेрд╢ рдпा рд╕ाрдЗрдб рдмिрдЬ़рдиेрд╕ рд╕े рднी рдХुрдЫ рдХрдоा рд░рд╣ा рд╣ो, рддो рдиुрдХрд╕ाрди рдХा рдЕрд╕рд░ рдмрд╣ुрдд рдХрдо рд╣ोрддा рд╣ै।
ЁЯСЙ рдЙрджाрд╣рд░рдг: рдоोрд╣рди рдПрдХ рдиौрдХрд░ी рдХрд░рддा рдеा рдФрд░ рд╕ाрде рдоें рдСрдирд▓ाрдЗрди рдЧ्рд░ाрдлिрдХ рдбिрдЬाрдЗрдиिंрдЧ рдХрд░рддा рдеा। рдЬрдм рдХंрдкрдиी рдиे рдЙрд╕े рдиिрдХाрд▓ा, рддрдм рднी рдЙрд╕рдХे рдкाрд╕ рджूрд╕рд░ी рдЖрдп рдеी — рдпрд╣ी Diversification рдХा рдлाрдпрджा рд╣ै।

рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕्рдеिрд░рддा (Financial Stability) рджेрддा рд╣ै

рд╡िрд╡िрдз рдЖрдп рд╕्рд░ोрдд рд╣ोрдиे рд╕े рдЖрдкрдХी рдЖрдорджрдиी рдиिрдпрдоिрдд рдмрдиी рд░рд╣рддी рд╣ै, рднрд▓े рд╣ी рдХिрд╕ी рдПрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЧिрд░ाрд╡рдЯ рдХ्рдпों рди рд╣ो।
рдЬैрд╕े рдПрдХ рдХिрд╕ाрди рдЕрдЧрд░ рдХेрд╡рд▓ рдЧेрд╣ूं рдЙрдЧाрддा рд╣ै, рддो рдоौрд╕рдо рдЦрд░ाрдм рд╣ोрдиे рдкрд░ рдкूрд░ी рдлрд╕рд▓ рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै।
рд▓ेрдХिрди рдЕрдЧрд░ рд╡рд╣ рдЧेрд╣ूं рдХे рд╕ाрде рд╕рдм्рдЬ़िрдпाँ, рджाрд▓ें рдФрд░ рдлрд▓ рднी рдЙрдЧाрддा рд╣ै, рддो рдХिрд╕ी рдПрдХ рдХे рдиुрдХрд╕ाрди рд╕े рдЙрд╕рдХा рдкूрд░ा рд╡рд░्рд╖ рдмрд░्рдмाрдж рдирд╣ीं рд╣ोрдЧा।
ЁЯСЙ рдпрд╣ी рд╕िрдж्рдзांрдд рдЬीрд╡рди рдкрд░ рднी рд▓ाрдЧू рд╣ोрддा рд╣ै — рдЬिрддрдиे рд╡िрд╡िрдз рд░ाрд╕्рддे, рдЙрддрдиी рд╕्рдеिрд░рддा।


рдЕрд╡рд╕рд░ों (Opportunities) рдХो рдмрдв़ाрддा рд╣ै

Diversification рд╕िрд░्рдл़ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдирд╣ीं рджेрддा, рдмрд▓्рдХि рдирдП рджрд░рд╡ाрдЬ़े рдЦोрд▓рддा рд╣ै।
рдЬрдм рдЖрдк рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдХाрдо рдХрд░рддे рд╣ैं, рддो рдирдП рд▓ोрдЧों, рдирдП рд╡िрдЪाрд░ों рдФрд░ рдирдИ рд╕ंрднाрд╡рдиाрдУं рд╕े рдЬुрдб़рддे рд╣ैं।
ЁЯСЙ рдЙрджाрд╣рд░рдг: рдПрдХ рдЯीрдЪрд░ рдЬो YouTube рдкрд░ рдкрдв़ाрддा рд╣ै, рдмाрдж рдоें рдХोрд░्рд╕ рдмेрдЪ рд╕рдХрддा рд╣ै, рдХिрддाрдм рд▓िрдЦ рд╕рдХрддा рд╣ै рдпा рд▓ाрдЗрд╡ рд╡рд░्рдХрд╢ॉрдк рд▓े рд╕рдХрддा рд╣ै।
рдПрдХ рдХрджрдо рд╕े рдХрдИ рд░ाрд╕्рддे рдиिрдХрд▓ рдЖрддे рд╣ैं — рдпрд╣ी Diversification рдХा рдЕрд╕рд▓ी рдЬाрджू рд╣ै।


рдоाрдирд╕िрдХ рд╢ांрддि (Peace of Mind) рджेрддा рд╣ै

рдПрдХ рд╣ी рдЖрдп рд╕्рд░ोрдд рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рд╡्рдпрдХ्рддि рд╣рдоेрд╢ा рдЕрдиिрд╢्рдЪिрддрддा рдХे рдбрд░ рдоें рд░рд╣рддा рд╣ै — “рдЕрдЧрд░ рдпे рдмंрдж рд╣ो рдЧрдпा рддो рдХ्рдпा?”
рд▓ेрдХिрди рдЬрдм рдЖрдкрдХे рдкाрд╕ рдХрдИ рд╕्рд░ोрдд рд╣ोрддे рд╣ैं, рддो рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдмрдв़рддा рд╣ै।
рдЖрдк рдЬाрдирддे рд╣ैं рдХि рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпाँ рдмрджрд▓ेंрдЧी, рдкрд░ рдЖрдкрдХा рд╕िрд╕्рдЯрдо рдирд╣ीं рдЯूрдЯेрдЧा।
рдпрд╣ рд╕ंрддुрд▓рди рдЖрдкрдХो рддрдиाрд╡-рдоुрдХ्рдд рдФрд░ рдлोрдХрд╕्рдб рд░рдЦрддा рд╣ै।


рд╡िрдХाрд╕ рдХी рдЧрддि (Growth Speed) рдмрдв़ाрддा рд╣ै

Diversification рд╕े рдЖрдкрдХा рдЕрдиुрднрд╡, рдиेрдЯрд╡рд░्рдХ рдФрд░ рдХрдоाрдИ рддीрдиों рдмрдв़рддे рд╣ैं।
рдПрдХ рд╕्рд░ोрдд рдЖрдкрдХो рд╕्рдеिрд░ рд░рдЦрддा рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдХрдИ рд╕्рд░ोрдд рдЖрдкрдХो рдЖрдЧे рдмрдв़ाрддे рд╣ैं।
ЁЯСЙ рдЙрджाрд╣рд░рдг: рдПрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдЬो рдиौрдХрд░ी рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдиिрд╡ेрд╢ рдХрд░рддा рд╣ै рдФрд░ рдбिрдЬिрдЯрд▓ рд╕्рдХिрд▓ рд╕ीрдЦрддा рд╣ै, рдЙрд╕рдХी рдЖрдп рдФрд░ рд╕ंрднाрд╡рдиाрдПँ рд▓рдЧाрддाрд░ рдмрдв़рддी рд░рд╣рддी рд╣ैं।


Diversification рдпाрдиी рдЬीрд╡рди рдХो рдХрдИ рд╕्рддंрднों рдкрд░ рдЯिрдХाрдиा — рддाрдХि рдПрдХ рдЧिрд░ рднी рдЬाрдП рддो рдШрд░ рди рдЯूрдЯे।
рдпрд╣ рд╕िрд░्рдл़ рдкैрд╕ों рдХी рдмाрдд рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рд╕ोрдЪ рдХी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рд╣ै।
рдЬो рд▓ोрдЧ рд╡िрд╡िрдзрддा рдХो рдЕрдкрдиाрддे рд╣ैं, рд╡े рдЕрд╕рдлрд▓рддा рд╕े рдирд╣ीं рдбрд░рддे — рдХ्рдпोंрдХि рдЙрдирдХे рдкाрд╕ рд╣рдоेрд╢ा рджूрд╕рд░ा рд░ाрд╕्рддा рд╣ोрддा рд╣ै।

ЁЯТм “Diversification рдХोрдИ рд╡िрдХрд▓्рдк рдирд╣ीं,
рдпрд╣ рднрд╡िрд╖्рдп рдХी рдЕрдиिрд╢्рдЪिрддрддा рдХे рдЦिрд▓ाрдл рдЖрдкрдХा рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ा рдХрд╡рдЪ рд╣ै।”


ЁЯзн Step-by-Step: Diversification рдХैрд╕े рд╢ुрд░ू рдХрд░ें?

рд╡िрд╡िрдзीрдХрд░рдг (Diversification) рдХोрдИ рдЕрдЪाрдирдХ рд▓िрдпा рдЧрдпा рдмрдб़ा рдл़ैрд╕рд▓ा рдирд╣ीं рд╣ोрддा, рдмрд▓्рдХि рдпрд╣ рд╕ोрдЪी-рд╕рдордЭी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╣ै। рдпрд╣ рдПрдХ рдРрд╕ा “рд▓ाрдЗрдл़ рдбिрдЬ़ाрдЗрди” рд╣ै рдЬो рдЖрдкрдХो рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा, рдоाрдирд╕िрдХ рд╢ांрддि рдФрд░ рд╡िрдХाрд╕ рдХे рдирдП рд░ाрд╕्рддे рджेрддा рд╣ै।

рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рд╕рдЪ рдоें рдЪाрд╣рддे рд╣ैं рдХि рдЖрдкрдХी рдЖрдп, рдХрд░िрдпрд░ рдпा рдмिрдЬ़рдиेрд╕ рдХрднी рд░ुрдХ рди рдЬाрдП, рддो рдиीрдЪे рджिрдП рдЧрдП рд╕्рдЯेрдк्рд╕ рдХो рдз्рдпाрди рд╕े рд╕рдордЭिрдП —
рдпे рдЖрдкрдХो рд╕्рдкрд╖्рдЯ рджिрд╢ा (Clarity) рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдХाрд░्рдп рдпोрдЬрдиा (Action Plan) рддрдХ рд▓े рдЬाрдПंрдЧे ЁЯСЗ


рдЕрдкрдиी рдоौрдЬूрджा рд╕्рдеिрддि рдХो рдЧрд╣рд░ाрдИ рд╕े рд╕рдордЭें (Analyze Your Current Situation)

рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдЦुрдж рд╕े рдпрд╣ рд╕рд╡ाрд▓ рдкूрдЫें —

рдоेрд░ी рдЖрдп рдХрд╣ाँ рд╕े рдЖрддी рд╣ै?”
рдЕрдЧрд░ рд╡рд╣ рдПрдХ рд╕्рд░ोрдд рдмंрдж рд╣ो рдЬाрдП, рддो рдХ्рдпा рдоेрд░े рдкाрд╕ рджूрд╕рд░ा рд░ाрд╕्рддा рд╣ै?”

ЁЯСЙ рдЗрд╕ рдЪрд░рдг рдоें рдИрдоाрдирджाрд░ी рд╕े рдЕрдкрдиी рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕्рдеिрддि рдХा рдЖрдХрд▓рди рдХрд░ें।

  • рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рдиौрдХрд░ी рдХрд░рддे рд╣ैं — рддो рдЖрдкрдХी рд╕ैрд▓рд░ी рд╣ी рдоुрдЦ्рдп рд╕्рд░ोрдд рд╣ै рдпा рдХुрдЫ рдФрд░ рднी?
  • рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рдмिрдЬ़рдиेрд╕ рдХрд░рддे рд╣ैं — рддो рдХ्рдпा рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рд╣ी рдк्рд░ोрдбрдХ्рдЯ рдпा рдХ्рд▓ाрдЗंрдЯ рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рд╣ैं?
  • рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рдл्рд░ीрд▓ांрд╕рд░ рд╣ैं — рддो рдХ्рдпा рдЖрдкрдиे рд░ेрдЧुрд▓рд░ рдХ्рд▓ाрдЗंрдЯ рдмेрд╕ рдмрдиाрдпा рд╣ै рдпा рд╕िрд░्рдл़ рдПрдХ-рджो рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рд╣ैं?

рд╕्рдкрд╖्рдЯ рддрд╕्рд╡ीрд░ рдмрдиाрдиा рдкрд╣рд▓ा рдХрджрдо рд╣ै।
рдмिрдиा рдпрд╣ рдЬाрдиे рдХि рдЖрдк рдХрд╣ाँ рдЦрдб़े рд╣ैं, рдЖрдк рдпрд╣ рддрдп рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддे рдХि рдЖрдЧे рдХрд╣ाँ рдЬाрдиा рд╣ै।


рдЕрдкрдиे рдЬोрдЦिрдо рдФрд░ рдХрдордЬोрд░िрдпाँ рдкрд╣рдЪाрдиें (Identify Risks and Weak Spots)

рдЕрдм рдпрд╣ рд╕ोрдЪिрдП — рдЕрдЧрд░ рдЖрдкрдХा рдоुрдЦ्рдп рдЖрдп рд╕्рд░ोрдд рдХिрд╕ी рдХाрд░рдг рд░ुрдХ рдЬाрдП рддो рдХ्рдпा рд╣ोрдЧा?
рдпрд╣ рд╕рд╡ाрд▓ рдбрд░ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдирд╣ीं, рддैрдпाрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╣ै।

рдЙрджाрд╣рд░рдг:

  • рдЕрдЧрд░ рдХंрдкрдиी рдмंрдж рд╣ो рдЧрдИ рддो рдХ्рдпा?
  • рдЕрдЧрд░ рдоाрд░्рдХेрдЯ рдмрджрд▓ рдЧрдпा рдпा рдХ्рд▓ाрдЗंрдЯ рдЪрд▓ा рдЧрдпा рддो рдХ्рдпा?
  • рдЕрдЧрд░ рдмीрдоाрд░ी рдпा рд╕рдордп рдХी рдХрдоी рд╕े рдЖрдк рдХाрдо рди рдХрд░ рдкाрдП рддो рдХ्рдпा рд╣ोрдЧा?

ЁЯСЙ рдЗрди рд╕рд╡ाрд▓ों рдХे рдЬрд╡ाрдм рдЖрдкрдХो рдмрддाрдПँрдЧे рдХि рдЖрдкрдХी рдЖрд░्рдеिрдХ рдиींрд╡ рдХिрддрдиी рдордЬрдмूрдд рд╣ै।
рдЬрд╣ाँ рдХрдордЬोрд░ी рджिрдЦे — рд╡рд╣ी рдЖрдкрдХा “Diversification Starting Point” рд╣ै।


рдЕрдкрдиी рд░ुрдЪि, рдХौрд╢рд▓ рдФрд░ рд╕ंрд╕ाрдзрдиों рдХो рдкрд╣рдЪाрдиें (Find Your Skills & Interests)

Diversification рддрднी рдЯिрдХрддा рд╣ै рдЬрдм рд╡рд╣ рдЖрдкрдХे interest рдФрд░ capability рд╕े рдЬुрдб़ा рд╣ो।
рдХोрдИ рднी рдирдпा рдЖрдп рд╕्рд░ोрдд рдЖрдкрдХी рдКрд░्рдЬा рдФрд░ рдХौрд╢рд▓ рдХे рд╣िрд╕ाрдм рд╕े рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП, рддाрдХि рдЖрдк рдЙрд╕े рдиिрд░ंрддрд░ рдиिрднा рд╕рдХें।

рдЙрджाрд╣рд░рдг:

  • рдЕрдЧрд░ рдЖрдкрдХो рдмोрд▓рдиा рдкрд╕ंрдж рд╣ै рддो Teaching, YouTube рдпा Podcast рд╕рд╣ी рджिрд╢ा рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै।
  • рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рд▓िрдЦрдиे рдоें рдЕрдЪ्рдЫे рд╣ैं рддो Blogging, eBook рдпा Content Writing рдХрд░ें।
  • рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рдиिрд╡ेрд╢ рд╕рдордЭрддे рд╣ैं рддो Stocks, Mutual Funds рдпा Real Estate рдоें Diversify рдХрд░ें।

ЁЯСЙ рдпाрдж рд░рдЦिрдП, Diversification рдХा рдорддрд▓рдм рд╣рд░ рдЬрдЧрд╣ рдХूрджрдиा рдирд╣ीं — рдмрд▓्рдХि рд╕рд╣ी рдЬрдЧрд╣ рдЪुрдирдиा рд╣ै।


рдЫोрдЯा рд▓ेрдХिрди рд╕्рдеिрд░ рдХрджрдо рдЙрдаाрдПँ (Start Small, Stay Consistent)

рдмрд╣ुрдд рд▓ोрдЧ рдЧрд▓рддी рдХрд░рддे рд╣ैं — рд╡े рд╕ोрдЪрддे рд╣ैं рдХि Diversification рдХे рд▓िрдП рдмрд╣ुрдд рдмрдб़ा рдиिрд╡ेрд╢ рдпा рд╕рдордп рдЪाрд╣िрдП।
рд╕рдЪ्рдЪाрдИ рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдЫोрдЯा рд▓ेрдХिрди рд╕्рдеिрд░ рдХрджрдо рд╣ी рд╕рдмрд╕े рдЕрд╕рд░рджाрд░ рд╣ोрддा рд╣ै।

рдЙрджाрд╣рд░рдг:

  • рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рдиौрдХрд░ी рдоें рд╣ैं рддो рд╣рд░ рдорд╣ीрдиे рдеोрдб़ी рдмрдЪрдд рдиिрд╡ेрд╢ рдоें рд▓рдЧाрдПँ рдпा рдХोрдИ рдСрдирд▓ाрдЗрди рд╕्рдХिрд▓ рд╕ीрдЦें।
  • рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рдмिрдЬ़рдиेрд╕ рдЪрд▓ाрддे рд╣ैं рддो рдПрдХ рдирдпा рдк्рд░ोрдбрдХ्рдЯ рдпा рдбिрдЬिрдЯрд▓ рдк्рд▓ेрдЯрдл़ॉрд░्рдо рд╕े рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХрд░ें।
  • рдЕрдЧрд░ рдЖрдк рдл्рд░ीрд▓ांрд╕рд░ рд╣ैं рддो рдЕрдкрдиे рдХ्рд▓ाрдЗंрдЯ рдмेрд╕ рдмрдв़ाрдиे рдкрд░ рдз्рдпाрди рджें।

ЁЯСЙ рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдЫोрдЯी рд░рдЦें, рд▓ेрдХिрди рдиिрд░ंрддрд░рддा (Consistency) рдмрдиाрдП рд░рдЦें।
рдзीрд░े-рдзीрд░े рдпрд╣ рдЖрдкрдХा рджूрд╕рд░ा рдЖрдп рд╕्рд░ोрдд рдмрди рдЬाрдПрдЧा।


рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдЖрдп рдХो рд╕рдордЭрджाрд░ी рд╕े рд▓рдЧाрдПँ (Reinvest Your Extra Income)

рдЬрдм рдЖрдкрдХा рджूрд╕рд░ा рдпा рддीрд╕рд░ा рд╕्рд░ोрдд рдкैрд╕ा рджेрдиे рд▓рдЧे, рддो рдЙрд╕े рдЦрд░्рдЪ рдХрд░рдиे рдХे рдмрдЬाрдп рдиिрд╡ेрд╢ рдХрд░ें
рдпрд╣ी рд╡рд╣ рдЬрдЧрд╣ рд╣ै рдЬрд╣ाँ Compound Effect рдХाрдо рдХрд░рддा рд╣ै — рдпाрдиी рдкैрд╕ा рдЖрдкрдХे рд▓िрдП рдХाрдо рдХрд░рдиा рд╢ुрд░ू рдХрд░рддा рд╣ै।

рдЙрджाрд╣рд░рдг:

  • рд╕ाрдЗрдб рдЗрдирдХрдо рд╕े рдЖрдк Mutual Funds рдпा SIP рд╢ुрд░ू рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं।
  • рдмिрдЬ़рдиेрд╕ рдоुрдиाрдл़े рд╕े рдирдИ рд╢ाрдЦा рдпा рдСрдирд▓ाрдЗрди рд╕िрд╕्рдЯрдо рдмрдиा рд╕рдХрддे рд╣ैं।
  • рдХोрд░्рд╕ рдпा рдХिрддाрдм рдХी рдХрдоाрдИ рдХो рдирдП рдк्рд░ोрдЬेрдХ्рдЯ рдоें рд▓рдЧा рд╕рдХрддे рд╣ैं।

ЁЯСЙ рдпाрдж рд░рдЦिрдП, Diversification рд╕िрд░्рдл़ “рдХрдоाрдиे” рдХा рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि “рд╕्рдоाрд░्рдЯрд▓ी рдмрдв़ाрдиे” рдХा рдЦेрд▓ рд╣ै।


рд▓рдЧाрддाрд░ рд╕ीрдЦрддे рдФрд░ рдмрджрд▓рддे рд░рд╣ें (Keep Learning & Adapting)

рджुрдиिрдпा рдмрджрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै — рддрдХрдиीрдХ, рдмाрдЬाрд░ рдФрд░ рдХाрдо рдХे рддрд░ीрдХे рд╣рд░ рд╕ाрд▓ рдирдП рд░ूрдк рдоें рдЖ рд░рд╣े рд╣ैं।
рдЗрд╕рд▓िрдП Diversification рдХोрдИ “рдПрдХ рдмाрд░ рдХा рдХाрдо” рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рд▓рдЧाрддाрд░ рдЪрд▓рдиे рд╡ाрд▓ी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╣ै।

рд╣рд░ 6 рдорд╣ीрдиे рдоें рдЦुрдж рд╕े рдкूрдЫें —

рдХ्рдпा рдоेрд░ा рдХोрдИ рдЖрдп рд╕्рд░ोрдд рдХрдордЬोрд░ рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै?”
рдХ्рдпा рдХोрдИ рдирдпा рдЕрд╡рд╕рд░ рд╣ै рдЬिрд╕े рдоैं рдЬोрдб़ рд╕рдХрддा рд╣ूँ?”

ЁЯСЙ рдпрд╣ी рд╕ोрдЪ рдЖрдкрдХो рд╕рдордп рд╕े рдЖрдЧे рд░рдЦेрдЧी।


ЁЯМЯ рдЕंрддिрдо рд╕ंрджेрд╢:

Diversification рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХिрд╕ी рдмрдб़ी рдпोрдЬрдиा рд╕े рдирд╣ीं рд╣ोрддी —
рдпрд╣ рд╢ुрд░ू рд╣ोрддी рд╣ै рдПрдХ рдЫोрдЯे рд╕рдЪेрдд рдиिрд░्рдгрдп рд╕े,
рдХि “рдоैं рдЕрдм рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рд░ाрд╕्рддे рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдирд╣ीं рд░рд╣ूंрдЧा।”

ЁЯТмрдПрдХ рд╣ी рджрд░рд╡ाрдЬ़े рдкрд░ рдордд рдЦрдб़े рд░рд╣ो,
рджुрдиिрдпा рдоें рдмрд╣ुрдд рд╕े рд░ाрд╕्рддे рд╣ैं —
рдмрд╕ рдкрд╣рд▓ा рдХрджрдо рднрд░ोрд╕े рдХे рд╕ाрде рдЙрдаाрдиा рд╣ोрддा рд╣ै।”

 ЁЯТм рдк्рд░ेрд░рдХ рдкंрдХ्рддि (Punch Line):

рдПрдХ рд╣ी рд░ाрд╕्рддे рдкрд░ рдордд рдЪрд▓ो — рдХрдИ рд░ाрд╕्рддे рдмрдиाрдУ,
рддाрдХि рдоंрдЬ़िрд▓ рдХрднी рдмंрдж рди рд╣ो, рд╕िрд░्рдл़ рджिрд╢ा рдмрджрд▓े।”






рдФрд░ рдирдпा рдкुрд░ाрдиे